⧭⧭ वाक्यात तीन पडे महत्त्वाची असतात ....१)क्रियापद २)कर्ता ३) कर्म ⧭⧭
१) क्रियापद -वाक्याचा अर्थ पूर्ण करणारा क्रियावाचक शब्द २) कर्ता -जो क्रिया करतो तो शब्द
३) कर्म -ज्यावर क्रिया घडते तो शब्द .
⧪ प्रयोग :-वाक्यात क्रियापदाचा कर्त्याशी व कर्माशी लिंग- वचन -पुरुषाच्या बाबतीत जो संबंध असतो ,त्याला प्रयोग म्हणतात .....प्रयोगाचे ३ प्रकार - १)कर्तरी प्रयोग २)कर्मणी प्रयोग ३)भावे प्रयोग
⧪⧪कर्तरी प्रयोग -:जेव्हा कर्त्याच्या लिंग ,वचन ,पुरुषाप्रमाणे क्रियापद बदलते ,तेव्हा त्यास कर्तरी प्रयोग असे म्हणतात .......कर्तरी प्रयोगाचे 2 प्रकार :-१)सकर्मक कर्तरी प्रयोग २)अकर्मक कर्तरी प्रयोग .....
अ)सकर्मक कर्तरी प्रयोग -ज्या कर्तरी प्रयोगातील क्रियापद हे कर्मासह असते तो सकर्मक कर्तरी प्रयोग होय.
उदा .ललिता पाणी आणते .(कर्ता-ललिता ; कर्म -पाणी ;क्रियापद -आणते .)
ब)अकर्मक कर्तरी प्रयोग -ज्या कर्तरी प्रयोगातील क्रियापद हे कार्माविरहीत असते ,तो अकर्मक कर्तरी प्रयोग असतो ....उदा.पक्षी उडाला .( कर्ता -पक्षी ,क्रियापद -उडाला .)
⧪⧪कर्मणी प्रयोग -: जेव्हा कर्माच्या लिंग ,वचनाप्रमाणे क्रियापद बदलते ,तेव्हा त्यास कर्मणी प्रयोग असे म्हणतात. उदा. मूळ वाक्य -१-त्याने आंबा खाल्ला ....बदल केलेली वाक्य ....१-त्याने चिंच खाल्ली ...२-त्याने आंबे खाल्ले ..म्हणजे कर्मानुसार क्रियापद बदलले ....
⧪⧪ भावे प्रयोग -: जेव्हा कर्ता आणि कर्म यांच्या लिंग ,वचनाप्रमाणे क्रियापद बदलत नाही ,तेव्हा त्यास भावे प्रयोग म्हणतात ......भावे प्रयोगाचे २ प्रकार :- १)सकर्मक भावे प्रयोग २)अकर्मक भावे प्रयोग ...
अ) सकर्मक भावे प्रयोग -ज्या भावे प्रयोगातील क्रियापद हे कर्मासह (सकर्मक ) असते तो सकर्मक भावे प्रयोग होय . उदा. १-मधूने मित्राला बोलावले .(कर्ता -मधूने ,कर्म -मित्राला ,क्रियापद -बोलावले )
ब )अकर्मक भावे प्रयोग -ज्या भावे प्रयोगातील क्रियापद हे कर्म विरहीत (अकर्मक )असते ,तो अकर्मक भावे प्रयोग होय.उदा .मुलांनी चागले वागावे .(कर्ता -मुलांनी ,क्रियापद -वागावे .)
अशा प्रकारे आपण आज प्रयोग व त्यांचे प्रकार ही माहिती पहिली....
No comments:
Post a Comment